Belangrijkste wijzigingen Machineverordening, (EU) 2023/1230

1. Het is een verordening in plaats van een richtlijn. Een verordening is direct bindende wetgeving terwijl een richtlijn eerst geïmplementeerd moet worden in de wetgeving van de lidstaten.
2. Verandering benaming: Machineverordening in plaats van machinerichtlijn. De scope van de verordening betreft, net zoals de Machinerichtlijn meer dan machines, zoals hijsgereedschappen (o.a. takels), kabels en kettingen, veiligheidscomponenten etc.
3. In de algemene bepalingen is opgenomen: doelstelling van de verordening met daarin aandacht voor ook dieren, omgeving en milieu.
4. Technologische aspecten, zoals machine learning en cyber security, zijn duidelijk omschreven in de verordening. Deze ontbraken volledig in de machinerichtlijn en dat was ook een van de redenen om deze te vervangen.
5. Er is een extra definitie van een machine toegevoegd in lid f van artikel 3: samenstel als bedoeld in de punten a), b), c), d) en e) waarop enkel software voor de specifieke toepassing ervan ontbreekt zoals voorzien door de fabrikant.
6. De definitie van een veiligheidscomponent is aangepast, zodat het nu ook een softwaremodule kan zijn. Zie het eerste gedeelte van de definitie: fysieke of digitale component, met inbegrip van software, van machines die een veiligheidsfunctie vervult en afzonderlijk in de handel wordt gebracht…..
7. Diverse nieuwe definities zijn toegevoegd, zoals voor een ‘ingrijpende wijziging’ en de verschillende marktdeelnemers (importeur, distributeur).
8. Definitie voor een ‘substantiële wijziging’.  “substantiële wijziging”: niet door de fabrikant voorziene of geplande wijziging van een machine of verwant product met fysieke of digitale middelen nadat die machine of dat verwante product in de handel is gebracht of in bedrijf is gesteld, die gevolgen heeft voor de veiligheid van die machine of dat verwante product, door een nieuw gevaar te creëren of een bestaand risico te vergroten, zodat het volgende vereist is: a) de toevoeging van afschermingen of beveiligingsinrichtingen aan die machine of dat verwante product waarvan de realisatie een wijziging vereist van het bestaande veiligheidscontrolesysteem, of b) de vaststelling van aanvullende beschermingsmaatregelen om de stabiliteit of de mechanische sterkte van de machine of dat verwante product te waarborgen; In overweging (recital) 23 van de verordening is opgenomen dat een ‘ingrijpende wijziging’ ook alleen betrekking kan hebben op een gewijzigd deel van de machine. Dan hoeft de conformiteitsbeoordeling ook alleen uitgevoerd te worden op het gewijzigde deel. De voorwaarde is natuurlijk wel dat de wijziging geen effect heeft op de gehele machine.
9. Bijlage II, 1.1.2 (e) omschrijft ‘Machines en verwante producten moeten zodanig ontworpen en gebouwd zijn dat de gebruiker de veiligheidsfuncties in voorkomend geval kan testen (….)’.
10. Definitie ‘wijziging in de gebruiksfase’. Dit controversiële onderwerp is opgenomen in de definities, met als criteria ‘niet voorzien door de fabrikant en ‘de conformiteit met de relevante essentiële eisen kan beïnvloed worden’.
11. In de artikelen 11 -16 zijn geheel nieuw. Hierin heldere omschrijvingen met betrekking tot de verplichtingen van de verschillende marktdeelnemers.
12. De fabrikantverklaring volgens bijlage II.1.a., de zogenaamde IIa verklaring voor een voltooide machine, is in de machineverordening omschreven in bijlage V deel a. De inbouwverklaring, de zogenaamde II.b.1 verklaring voor niet voltooide machine, is in de machineverordening omschreven in bijlage V, B.
13. De lijst met machineproducten met een hoog risico (voorheen vaak ‘Bijlage IV-machines’ genoemd) wordt dynamisch. Dus er kunnen in de loop van de tijd machineproducten bijkomen of afgaan. De uitzondering op de NoBo-plicht voor ‘gevaarlijke machines’ vervalt. Ook na het toepassen machinespecifieke C norm mag je als fabrikant niet meer module A (interne kwaliteitsborging) toepassen, maar moet module B of H (type-onderzoek of volledige kwaliteitsborging) gevolgd worden. 
14. In de artikelen 41 tot en met 44 is het markttoezicht nu uitgebreider beschreven. Conclusie: de arbeidsinspectie zal meer gaan handhaven.
15. Software en instellingen in een veiligheids-PLC, een programmeerbaar veiligheidsrelais of een veiligheidslaserscanner: De besturingssystemen moeten zodanig ontworpen en gebouwd zijn dat het traceringslogboek de gegevens die bij een ingreep zijn gegenereerd, en de versies van veiligheidssoftware die zijn geüpload nadat het machineproduct in de handel is gebracht of in gebruik is gesteld, registreert en gedurende vijf jaar na het uploaden ter beschikking stelt, uitsluitend om de overeenstemming van het machineproduct met deze bijlage aan te tonen, indien een nationale bevoegde autoriteit daar een met redenen omkleed verzoek toe doet.
16. De gebruiksaanwijzing mag nu ook in digitaal worden verstrekt. De gebruiksaanwijzing moet echter op verzoek van de koper bij de aankoop van het machineproduct kosteloos op papier worden verstrekt. Verder zijn er ook nog nadere eisen gesteld aan een digitale gebruiksaanwijzing.
17. De bijlagen zijn in de Machineverordening opnieuw gerangschikt. In onderstaande tabel de nieuwe en oude nummering van de bijlagen.

De huidige Machinerichtlijn (2006/42/EG) wordt per 20 januari 2027 vervangen door de Machineverordening EU 2023/1230. Sinds de publicatie van de verordening in het publicatieblad van de EU op 19-07-2024 is deze van kracht. Er geldt een overgang periode tot 20-01-2027. Tot die tijd mag u de “oude” machinerichtlijn gebruiken. 

De rapportage formats van AVAN zijn aangepast op basis van de eisen uit de Machineverordening, de opmaak is het hetzelfde gebleven. Vanaf nu inspecteren wij machines en installaties op basis van de eisen uit de Machineverordening en rapporteren wij onze bevindingen met deze nieuwe formats aan onze opdrachtgevers.